Celem zbadania, udokumentowania i przedstawienia opinii publicznej europejskiego kontekstu migracji przymusowych i wypędzeń w XX wieku powstała w wyniku międzynarodowej konferencji bońskiej z 11 i 12 marca 2004 grupa inicjatywna, której zadaniem jest wspieranie i powiązanie w europejską sieć istniejących różnorodnych, zdecentralizowanych i częściowo transgranicznych działań. Tym samym grupa ta działa w duchu Deklaracji Gdańskiej prezydentów Polski i Niemiec, którzy podkreślili, że każdy naród ma oczywiste prawo czcić pamięć swych ofiar, ale jednocześnie powinien dołożyć starań, by pamięć i żałoba nie były nadużywane do wzajemnych oskarżeń, rozliczeń i wysuwania roszczeń. Co więcej, powinno się wspólnie przywoływać pamięć o historii.

Pamięć oraz intelektualne przetworzenie problemu emigracji przymusowych i wypędzeń są zadaniem na skalę europejską. Jego celem winno być wzajemne otwarcie się narodowych pamięci, tak by móc wesprzeć powstające zalążki europejskiej świadomości historycznej z całym jej bogactwem lokalnych, regionalnych, często także transgranicznych elementów.

Dla osiągnięcia tego celu konieczna jest wspólna europejska instytucja, której nazwa mogłaby brzmieć: "Europejska Fundacja do spraw migracji przymusowych i wypędzeń w XX wieku" .

1. Zadania Europejskiej Fundacji to stworzenie sieci, rozwój i wspieranie działań i inicjatyw w rozmaitych krajach i rozmaitych dziedzinach: naukach historycznych, szkołach i instytucjach oświatowych, wystawiennictwie i muzealnictwie, w partnerstwie miast i innych transgranicznych inicjatywach społeczeństwa obywatelskiego, w dziedzinie ochrony i pamięci miejsc i wydarzeń historycznych.
2. Europejska Fundacja jest otwarta dla wszystkich osób i instytucji, które poświęcą się temu tematowi z europejskiej perspektywy. Ze swej strony Europejska Fundacja zadba o usprawnienie komunikacji i tworzenie sieci, aby rozwijać świadomość europejskiej opinii publicznej m.in. poprzez
• organizowanie konferencji, sesji oraz forów spotkań,
• inicjowanie i wspieranie ponadnarodowych przedsięwzięć i grup roboczych, np. badań naukowych, organizowanie wystaw i sporządzanie dokumentacji filmowej,
• sporządzanie dokumentacji, tłumaczeń oraz materiałów informacyjnych dla celów naukowych, dla szkół i innych instytucji kształcenia,
• stworzenie wspólnego portalu internetowego.
3. Europejska Fundacja powinna składać się z sekretariatu, a także z gremium tworzącego (kuratorium), w którym zasiadać będą wybitne osobistości nominowane przez głowy państw.
4. Europejska Fundacja nie powinna być finansowana stale przez jedno państwo. Jej działalność powinna być oparta na współfinansowaniu przez organizacje narodowe i europejskie, względnie międzynarodowe (UE, Rada Europy, ONZ, UNHCR - Wysoki Komisarz ds. Uchodźców). Należy dążyć także do pozyskania środków finansowych od sponsorów. Pożądane byłoby ograniczone czasowo finansowanie początkowe przez rzecznika rządu Republiki Federalnej Niemiec do spraw kultury i mediów oraz przez innych sponsorów.
5. Grupa inicjatywna przewiduje wielopłaszczyznowy sposób działania:
1. Przygotowuje rozmaite sieci informacji i współpracy. Jednostką ds. inicjowania i kontaktów w sprawie naukowej "Europejskiej sieci: migracje przymusowe i wypędzenia w XX wieku" jest Katedra Historii Europy Wschodniej (Prof. dr Karl Schlögel) przy Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie n. Odrą. Pierwszymi przedsięwzięciami naukowej sieci informacyjnej będą: międzynarodowa konferencja dotycząca przedstawiania migracji przymusowych w podręcznikach szkolnych oraz wydanie Europejskiej Encyklopedii o migracjach przymusowych w XX wieku
2. Równie duże znaczenie ma druga sieć dotycząca miejsc wydarzeń historycznych oraz pamięci o migracjach przymusowych i wypędzeniach, a także sieć związana z inicjatywami społeczeństwa obywatelskiego - obecnie w przygotowaniu.
3. Celem koordynacji tych sieci oraz umożliwienia współpracy innym zainteresowanym osobom grupa inicjatywna rozważa utworzenie International Society for Forced Migration History .
4. Wymienione stowarzyszenie powinno przygotować powołanie Europejskiej Fundacji ds. migracji przymusowych i wypędzeń w XX wieku.

Sygnatariuszami Deklaracji Bońskiej są:

Prof. dr Włodzimierz Borodziej, Uniwersytet Warszawski

Prof. dr Marina Cattaruzza, Instytut Historii, Uniwersytet Berneński

Dr fil. Éva Kovács, , Centrum Studiów Europy Środkowej, Budapeszt

Prof. dr Jiří Pešek, Uniwersytet im. Karola, Praga

Prof. dr Jan Sokol, Uniwersytet im. Karola, Praga

Dr Krzysztof Ruchniewicz, Dyrektor Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta, Wrocław

Doc. dr Oliver Rathkolb, Instytut Historii i Społeczeństwa im. Ludwiga Boltzmanna, Wiedeń

Dr Thomas Serrier, Universytet Paryski VIII

Róża Thun, Fundacja im. Roberta Schumana, Warszawa

Dr Heidemarie Uhl, Austriacka Akademia Nauk, Wiedeń

Dr Krisztián Ungváry, Institut Badań Rewolucji Węgierskiej 1956, Budapeszt

Dr Dieter Bingen, Kolonia/Darmstadt

Prof. dr Friedhelm Boll, Instytut Historii Społecznej, Bonn

Prof. dr fil. dr h. c. Detlef Brandes, Uniwersytet im. Heinricha Heinego, Düsseldorf

Prof. dr Dieter Dowe, Kierownik Centrum Badań Historycznych Fundacji im. Friedricha Eberta, Bonn

Prof. dr Bernd Faulenbach, Uniwersytet w Bochum

Dr Claudia Kraft, Niemiecki Instytut Historyczny Warszawa / Uniwersytet w Bochum

Prof. dr Hans Lemberg, Universytet im. Philippsa, Marburg

Prof. dr Hans Mommsen, Feldafing

Dr dr h. c. Gert von Pistohlkors, były dyrektor akademicki, Uniwersytet w Getyndze

Prof. dr Karl Schlögel, Uniwersytet Europejski Viadrina, Frankfurt n. Odrą

Prof. dr Holm Sundhaussen, Instytut Europy Wschodniej, Freie Universität w Berlinie

Prof. dr Stefan Troebst, Uniwersytet w Lipsku

Prof. dr Philipp Ther, Uniwersytet Europejski Viadrina, Frankfurt n. Odrą

Prof. dr Matthias Weber, dyrektor naukowy Federalnego Instytutu kultury i historii Niemców w Europie Wschodniej, Oldenburg

Prof. dr Klaus Ziemer, dyrektor Niemieckiego Instytutu Historycznego, Warszawa

Kontakt: Prof. dr Friedhelm Boll, Centrum Badań Historycznych Fundacji im. Friedricha Eberta, tel: 0049-228-883 470 - faks: 0049-228-883 497 - email: Friedhelm.Boll@fes.de

_________________
Rainer Gries
Zastępca kierownika biblioteki
Fundacji im. Friedricha Eberta